معضل پسماند گیلان؛ دغدغه‌ای که اولویت نیست!

به گزارش گیلانی ها خبر و به نقل از از روزنامه اعتماد، غزل لطفی نوشت: شهردار رشت با حضور در نشست شورای اسلامی این شهر برای تشریح برنامه‌های عمرانی شهرداری گفت: «زباله‌سوز سراوان در دوره مدیریت ما از حیث جذب منابع مالی پیشرفت خوبی داشت و در حال حاضر هم شهرداری توانسته پیش‌پرداخت خود را تقریبا انجام دهد همچنین در حال رایزنی با سازمان شهرداری‌ها هستیم تا مدل تامین مالی پروژه زباله‌سوز تغییر پیدا کند تا شرکت طرف قرارداد بتواند از محل منابع بانکی و با هزینه خود دولت کار را پیش ببرد.» اما آنچه وی به آن نپرداخت این است که تا این لحظه هنوز ۲۵درصد اولیه پرداختی که این قرارداد را اجرایی می‌کند، محقق نشده است.

احداث زباله‌سوز رشت با ظرفیت ۶۰۰ تن، سال ۱۳۹۲ آغاز شد. شرکت (TTS) که طرف قرارداد و احداث‌کننده زباله‌سوز است، پیش از آن در سابقه خود فقط قرارداد احداث زباله‌سوز آرادکوه (۲۰۰ تنی) در سال ۱۳۹۰، زباله‌سوز ساری (۴۰۰ تنی) در سال ۱۳۹۱ و زباله‌سوز نوشهر (۲۰۰ تنی) در سال ۱۳۹۱ را داشت که از مجموع قراردادهای این شرکت، تاکنون آرادکوه در سال ۱۳۹۳ و نوشهر در سال ۱۴۰۰، اجرایی شده است. قرارداد زباله‌سوز رشت با ارزش مالی، ۴۰ میلیون دلار منعقد شد که ۶۰درصد به عهده شهرداری و ۴۰درصد به عهده شرکت TTS بود که ارزش ۶۰درصد معادل ۲۷ میلیون دلار و ۴۰درصد معادل ۱۳ میلیون دلار است و قرار بر این بود این شرکت تجهیزات ارایه دهد. برای اجرایی شدن این قرارداد نیاز به پرداخت ۱۰ میلیون دلار توسط شهرداری رشت بوده که تا امروز انجام نشده است.

حل مشکل پسماند در سراوان نیازمند تامین زباله‌سوز، تصفیه‌خانه شیرابه و کارخانه بازیافت است. قرارداد سنگین ارزی (۲۷ میلیون دلار تعهد شهرداری) و حجمی (۶۰۰ تنی) زباله‌سوز رشت باعث شد که هم اجرای آن تا امروز عملیاتی نشود و هم تخصیص بودجه به این پروژه؛ چون نسبت به مبلغ کل آن به صورت قطره‌چکانی انجام می‌شود، باقی موضوعات مربوط به مدیریت پسماند را هم به تاخیر بیندازد و به جای اینکه مشکل پسماند حل شود، ناتمام ماندن آن بلای جان استان گیلان شده است.

استاندار گیلان در یکی از گفت‌وگوهای تلویزیونی خود وعده داده است که تا پایان سال ۱۴۰۱ سراوان را به طبیعت بازمی‌گرداند این درحالی است که هنوز نه تصفیه‌خانه به مرحله عملیاتی قابل قبولی رسیده نه کارخانه بازیافت اورهال شده است. بهسازی لندفیل هم که در پیچ و خم انعقاد قرارداد مغفول مانده بود و به تازگی قرارداد آن منعقد شده است.

زباله‌سوز نیز به روایت رییس شورای شهر رشت در حد یک اسکلت فلزی است. نکته مهم دیگری که تا امروز حتی بنابر وعده‌های وزارت کشور اقدامی برای آن انجام نشده، انتقال دفنگاه زباله به محلی دیگر است. اینها همه درحالی است که از زمان سفر استانی رییس‌جمهور و هیات دولت که وعده داده شده بود روند حل مشکلات سراوان تسریع شود حدود ۱۰ ماه گذشته است.

معضل پسماند در استان گیلان فقط به سراوان و شهر رشت ختم نمی‌شود. تعدد دفنگاه‌های قانونی و غیرقانونی که حتی در محل‌هایی هم که مدیریت پسماند جهت دفن زباله تعیین کرده است، بسترسازی مناسب صورت نگرفته و موجب آلودگی آب و خاک می‌شود، انباشت زباله بعضا در نزدیکی رودها، ساحل دریا و جنگل و آموزش ناکافی در مبحث تفکیک از مبدا پسماند خانگی از مهم‌ترین مواردی است که باعث شده این خطه سرسبز در محاصره زباله قرار گیرد.

باتوجه به تاکید استاندار گیلان به مدیریت میدانی و نه پشت میز، برگزاری یک تور خبری که خبرنگاران و کارشناسان محیط‌زیست و پسماند و مسوولان در آن حضور داشته باشند و از دفنگاه‌های پسماند در تمامی نقاط استان بازدید کنند و به بررسی چالش‌های موجود اعم از اشکالات وارد بر روند امحای زباله و صدمات این ایرادات بر سلامت بپردازند و راهکارهای پیشنهادی هم ارایه شود، شاید راهی باشد برای بیان و دیده شدن بخشی از این مشکلات و شفافیت فعالیت‌های این حوزه برای مردم.

البته در انتخاب رسانه‌های حاضر هم مانند نشست‌های خبری گذشته، خبرنگاران را به صورت گزینشی انتخاب نکنند و همراه با اصحاب رسانه و کارشناسان محیط‌زیست بازدید جامعی را انجام دهند. حتی نیاز به سرزده بودن هم نیست و اتفاقا اگر با برنامه‌ریزی باشد مسوولان و مدیران شهری و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در زمینه پسماند هم مطلع می‌شوند و به صورت موضوعی به بیان مشکلات می‌پردازند. در این تور خبری می‌توان به دفنگاه‌های زباله قانونی و غیرقانونی، سر زد و از کارشناسان درخواست کرد حین بازدید راجع‌به اثرات سوءدفن زباله در کنار ساحل دریا و آلودگی آب و آبزیان و انتقال این آلودگی به انسان‌ها و سایر جانداران توضیحاتی را ارایه دهند.

یکی از سوالات مهمی که پیش خواهد آمد این است که طبق کدام استاندارد محل دپوی زباله‌ها انتخاب شده است؟ برای جلوگیری از آلودگی خاک، توسط شیرابه چه تدابیری اتخاذ شده است؟ پوشش‌دهی تلنبارهای پسماند جهت جلوگیری از انتشار انواع آلودگی در چه سطح کیفی در حال انجام است؟ علت وجود مراکز دفن پسماند غیرقانونی که تعداد آن‌ها کم هم نیست، چه عاملی است؟

گیلان دارای تفرجگاه‌های طبیعی فراوان است که متاسفانه در بیشتر این مناطق اولین چیزی که به چشم می‌خورد حجم انبوه زباله است که در طبیعت رها شده است. شاید یکی از مواردی که باید مورد بررسی قرار بگیرد همین موضوع است که فرهنگ‌سازی لازم در این زمینه انجام شده است؟ ابزار مناسب مانند سطل‌های جمع‌آوری زباله در مناطق تفریحی وجود دارد؟ چه حجمی از بار پاکسازی طبیعت بر دوش سازمان‌های مردم‌نهاد است؟

مدیران شهری با چه موانعی اعم از اقتصادی و بروکراسی اداری، جهت تدارک تجهیزات روبه‌رو هستند؟ تعیین ضرب‌الاجل بدون تخصیص بودجه و امکانات تا چه اندازه طی مسیر موثر خواهد بود؟ مدیریت صحیح پسماند نیازمند تلاش مردم و مسوولان در کنار هم است تا زنگ خطری که سال‌هاست در اثر آلودگی به صدا در آمده شنیده شود. دریای خزر، تالاب انزلی، سفیدرود، پارک ملی بوجاق، زرجوب و گوهررود و… هر کدام به نوعی درگیر آلودگی‌های ناشی از پسماند هستند و این آلودگی اثر مستقیم بر انتقال انواع بیماری‌ها و کیفیت زندگی در این استان سبز دارد. هر یک روز تاخیر در روند تغییر شرایط فعلی جبران‌ناپذیر است.